خزرتیترخبر: اساس زندگی روستایی برپایه مشاغل سنتی همچون کشاورزی و دامپروری است که کنار نوع بافت، معماری و فرهنگ اصیل مردمان آن شکل ویژه روستا و روستانشینان را به تصویر می‌کشد، مردمانی با سبک زندگی سنتی، بومی و بی‌آلایش از مدرنیته.

نواحی روستایی مختلف مازندران هر کدام در ذات خود جاذبه‌هایی را برای توقف، اسکان و توسعه بوم‌گردی به‌نفع اقتصاد روستا دارند اما آنچه طی سالیان اخیر این ذات جذاب را دچار خدشه کرده افزایش ساخت‌وسازها توسط غیربومیان و در اصطلاح خوش‌نشین‌ها به ‌صورت نامتعارف و ضربه زدن به شکل بافت روستایی و مشاغل بومیان بوده است، همانند آنچه مدت‌هاست روستاهای بخش‌های مختلف سوادکوه به آن دچار شده‌اند، دچارشدنی که ناهنجاری‌هایی را در بسیاری از روستاهای این شهرستان کوهستانی و پرجاذبه به بار آورده است.

سوادکوه از حیث بهره‌مندی مواهب خدادادی و جاذبه‌های طبیعی و توریستی همواره مورد توجه غیربومیان به‌ویژه برای اسکان خوش‌نشینی بوده ازاین‌رو در بسیاری از روستاهای آن ویلاهای رنگارنگ غیربومیان سبک معماری و بافت جامعه محلی را تغییر داده است.

تغییر کاربری‌ها و افزایش ساخت‌وساز‌ها توسط غیربومیان منجر به تصور حق مالکیت روستا در بسیاری از آنها شده است و بارها شکایت از مشاغل سنتی بومیان را نزد متولیان برده‌اند.

چالش‌های خوش‌نشینی روستاهای سوادکوه آفتی بر پیکره حیات روستا و محیط زیست شده است و زنگ خطر رانش روستا‌های سوادکوه بر اثر افزایش چاه‌های جاذب فاضلاب‌های خانگی و انسانی، زنگ خطر انقراض گونه‌های گیاهی، تعرض به حق‌آبه زیستی حیات وحش و طبیعت، خطر زندگی زیستی گونه‌های جانوری، تغییر بافت روستایی و افزایش پسماند مدت‌هاست به صدا درآمده، صدایی که کمتر شنیده شده است ازاین‌رو درمورد چالش‌هایی که غیربومیان برای حیات زیستی روستاها، بافت و این جوامع محلی پدید آورده‌اند با برخی مدیران به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

ابراهیم فلاحی رئیس اداره محیط زیست شهرستان سوادکوه با بیان اینکه ماهیت روستاها در سوادکوه کشاورزی و دامپروری است اما خوش‌نشین‌ها نسبت به دامداری بومیان شکایت دارند، اظهار داشت: یکی از چالش‌های افزایش ساخت‌وساز در روستاهای سوادکوه شکایت غیربومیان از بومیان بابت کار دامپروری است درحالی که آن غیربومی در طول هفته دوبار در روستا ساکن است و دامدار هم آلایندگی چندانی در کارش ندارد.

وی خاطرنشان کرد: حتی خوش‌نشین‌ها نسبت به زنبورداری بومیان نزد ما شکایت کرده‌اند درحالی که زنبورداری شغل اصلی روستاییان محسوب می‌شود.

فلاحی با بیان اینکه برخی مناطق که به نام روستا در پی گرفتن کد آبادی هستند بیشتر شباهت به شهرک دارند، تصریح کرد: روستاهای نوظهور که حتی 100 مترمربع کشاورزی ندارند، ساخت‌‌وسازهایی را در آنها شاهد هستیم همچون "وَرِپی" و "اِجِت" که مراتع را به ساخت‌‌وساز تبدیل کرده‌اند و علاوه بر هزینه‌هایی که برای دولت در بخش خدمات دارد، عواقب زیست‌محیطی به‌دنبال داشته است.

وی تصریح کرد: در بحث آبرسانی به روستاها، اکثر چشمه‌های مناطق زیستی ما مسدود و لوله‌گذاری شده است، درواقع حق‌آبه زیست‌محیطی رعایت نشده است و تخریب منابع طبیعی را در مسیر لوله‌گذاری شاهد هستیم.

فلاحی خطر رانش روستاها بر اثر افزایش ساخت‌وساز و افزایش چاه‌های جاذب را از خطرات جدی برشمرد و عنوان کرد: افزایش ساخت‌وساز مصرف‌گرایی را به‌دنبال دارد و در روستاهای ما زندگی مصرفی شهری حاکم است، مصرف آب به‌مراتب بیشتر از نواحی شهری شده است، چاه‌های جاذب افزایش یافته است و تمام فاضلاب‌ها و پساب‌ها را جذب خود می‌کند.

وی اضافه کرد: برخی با کانال‌هایی فاضلاب را به نهر و رودخانه منتقل و اکثراً نیز فاضلاب‌های انسانی و خانگی را به چاه جاذب هدایت می‌کنند، همه این پساب‌ها زیر روستا جمع می‌شوند و مطمئن باشید باعث رانش می‌شود، بسیاری از روستاهای ما در زمان حاضر خطر رانش به این دلایل را دارند همچون "گُرزین‌خیل" که مطمئناً روزی رانش خواهد کرد.

جمعیت تمام روستاها افزایش یافته است، زمین‌های کشاورزی به خانه تبدیل شده است و شاهد افزایش الحاق به بافت هستیم، کاربری‌های باغی در حال تغییر است.

این مسئول تصریح کرد: جمعیت در روستای "گُرزین‌خیل" بیش از ظرفیت روستا شده است، و این  روستا در بحث زمین‌شناسی در بافت رانشی قرار گرفته بود البته با جمعیت کم و حجم آب کم گذشته اما اکنون به‌اندازه یک شهر شده است، درواقع خوش‌نشین‌ها آسیب زده‌اند و با توجه به چاه‌های جاذب روزی شاهد رانش این روستا خواهیم بود.

رئیس اداره محیط زیست سوادکوه یکی دیگر از خطرات جمعیت نامتعارف در روستاها را افزایش تولید پسماند برشمرد و بیان کرد: جمعیت تمام روستاها افزایش یافته است، زمین‌های کشاورزی به خانه تبدیل شده است و شاهد افزایش الحاق به بافت هستیم، کاربری‌های باغی در حال تغییر است، چشمه‌ها، زیست‌گاه‌های حیات‌وحش و گیاهی ظرفیت این تغییر را ندارند، افزایش جمعیت منجر به افزایش تولید پسماند شده است و دهیاری‌ها با مشکل دفع آن مواجه هستند.

فلاحی ادامه داد: بسیاری از چشمه‌های چندصدساله در مسیر خود پوشش گیاهی خاصی را داشته‌اند اما با مسدود شدن چشمه‌ها به‌جهت تأمین آب روستایی، پوشش گیاهی خود به خود از بین می‌رود.

فلاحی با ابراز اینکه "شاهد سونامی ویلاسازی غیربومیان در روستاهای سوادکوه هستیم"، خاطرنشان کرد: علاوه بر اعتراضی که غیربومیان به مشاغل روستاییان بومی دارند، برخی خواستار جابه‌جایی دامداری و مرغداری برای توسعه ساخت‌‌و‌ساز هستند و اعتراض دارند.

وی تصریح کرد: برخی مراتع بالادست که  دام‌سرای دامداران هست و چند ماه مورد استفاده قرار می‌گیرد به ویلا تبدیل شده است و به خوش‌نشین‌ها اجاره می‌دهند، نوعی گردشگری بی‌قیدوبند و بی‌برنامه که نمی‌توان مدیریت کرد، مشکل پسماند، تخریب زیستگاه حیات‌وحش و گیاهان و انقراض گونه‌های گیاهی را داریم.

امین ولی‌زاده رئیس بنیاد مسکن شهرستان سوادکوه نیز در گفت‌وگو با تسنیم احتمال افزایش صدمات ساخت‌وسازهای نامتعارف بر پیکره روستاها را زیاد ارزیابی و تصریح کرد: ساخت‌وسازهای نامتعارف، رانش‌های احتمالی در روستاها را به‌دنبال خواهد داشت، یکی از چالش‌های احتمالی آینده در روستاها، افزایش خطرات ساخت سازه‌های سنگین به‌روی زمین مخصوصاً در سوادکوه است.

وی افزود: کارگروه طرح هادی با استناد بر آمار و سرشماری نفوس و مسکن، طرح را می‌بندد و ساخت‌وساز فراتر از آن روستاها را قطعاً و یقیناً دچار چالش می‌کند که یکی از این چالش‌ها لغزش و رانش در آینده خواهد بود.

ولی‌زاده اظهار داشت: به‌دنبال ساخت‌وسازهای خارج از ظرفیت یک روستا، هدایت نکردن آب‌ها نیز باعث معضل خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در زمان حاضر در روستاهایی همچون "طالع" و "آریم" با چنین مشکلاتی روبه‌رو هستیم، با جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌رویه و همچنین غیرمجاز می‌توان از خطرات پیشگیری کرد.

میلاد قاسم‌نژاد رئیس اداره راه و شهرسازی سوادکوه و سوادکوه شمالی نیز ساخت‌وسازهای نامتعارف را خطر بزرگی برای حیات روستاها برشمرد و تصریح کرد: ساخت‌وسازهای بیش از ظرفیت روستاها صددرصد بر پیکره روستا ضربه می‌زند و منجر به رانش‌های احتمالی در آینده خواهد شد.

وی ادامه داد: طبق افق ده‌ساله محدوده روستاها مشخص می‌شود وقتی ساخت‌وساز خارج از ظرفیت روستا باشد جزء بحث رانش، مشکلات تأمین راه مناسب، آب، برق و گاز را نیز خواهیم داشت.

قاسم‌نژاد خاطرنشان کرد: در پایان هفته‌ها با مشکل افت فشار آب و گاز مواجه می‌شویم، در هر صورت هر روستایی یک ظرفیتی دارد و خارج از آن ظرفیت مشکلاتی همچون رانش و همچنین مشکلاتی برای دستگاه‌های خدمات‌رسان به‌وجود می‌آید.

وی اضافه کرد: رانشی که در منطقه "اَمیرده" داریم و رانش جاده دلیلش ساخت‌وساز‌های نامتعارف در بالادست می‌تواند باشد و در دهستان "کسلیان" هم شاهد رانش هستیم.

روستاها سرمایه‌های بومی برای حفظ اصالت و مشاغل سنتی‌اند، سرمایه‌هایی که طی سالیان اخیر در بسیاری از نقاط با چالش‌هایی اغلب از سوی غیربومیان مواجه شده‌اند، غیربومیانی که برخی از آنها حق مالکیت روستا را از آن خود می‌دانند و در امور مختلف مداخله می‌کنند.

کنار آسیب‌های زیستی، افزایش نامتعارف ساخت‌وسازها در جوامع روستایی و خطر رانش، آینده ناگوار پیش‌بینی‌شده‌ای خواهد بود که در صورت پیشگیری نکردن، درمان حادثه به‌وقوع‌پیوسته در آینده، تقریباَ ناممکن خواهد بود.

امیدواریم شرایطی به‌وجود آید که بوم‌گردی در روستاها توسعه بیافبد و چرخه اقتصادی به‌نفع روستانشینان به گردش درآید و جایگزین فروش زمین به غیربومیان گردد تا شاهد افزایش نامتعارف ساخت‌وسازها نباشیم و امید است نبض حیات زندگی اصیل روستایی با پیگیری متولیان برای دفع خطرات و چالش‌ها، بی‌دغدغه ادامه یابد.

🆔@khazartitrekhabar
🌐Khazartitrekhabar.ir