خزرتیترخبر: شمشاد یکی از گونه‌های ارزشمند و منحصر به فرد جنگل‌های هیرکانی شمال کشور است که به علت شیوع آفت شب پره، در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته است.

آفت شب پره شمشاد که خاستگاه آن اروپا است برای نخستین بار در خردادماه 1395 در آستارا از استان گیلان و سپس در چالوس از استان مازندران مشاهده شد و اکنون در خرداد ماه 1398 و پس از گذشت 3 سال تمام از این ماجرا، تمام جنگل‌های هیرکانی شمال کشور و به ویژه مازندران را در کام خود بلعیده است.

تیشه شب پره‌ها به ریشه شمشادها

آفت شب پره شمشاد آفتی وارداتی است که از سال 95 در  جنگل‌های شمال کشور و به‌ ویژه غرب مازندران مشاهده شد و از آن پس، این آفت برگ ‌خوار، تیشه به ریشه گونه‌های شمشاد در این جنگل‌‌ها زده است و یکی یکی درختان شمشاد را خشکانده است.

جولان شب‌پره‌ها در جنگل‌های شمال در کنار موانع طبیعی، کمبود اعتبارات مالی، نبود امکانات و تجهیزات مکفی بازدارنده و پیشگیرانه، عدم دسترسی آسان به مناطق آلوده، سرسختی آفت، گستردگی وسیع  و شاید از همه مهم‌تر، کوتاهی و دست روی دست گذاشتن و جدی نگرفتن این آلودگی از سوی مدیران، موجب شد تا شاهد مرگ تدریجی بکرترین و قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا در ایران باشیم که اکنون به کابوسی مخوف برای شمشادها، مبدل شده است.

خرداد 95 اولین حمله شب‌پره‌ها به جنگل‌های مازندران

امین وطن‌دوست اظهار کرد: آفت شب پره شمشاد یک آفت قرنطینه‌ای است که از خرداد ماه 1395 برای نخستین‌بار جنگل‌های چالوس را مورد هجوم قرار داد و این منطقه را آلوده کرد.

وی افزود: این آفت با سرعت و طی همان سال، تمام رویشگاه‌های شمشاد کشور از آستارا در گیلان گرفته تا بندرگز از استان گلستان را آلوده کرد.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری خاطرنشان کرد: این آفت، قرنطینه‌ای و وارداتی است که دارای 3 تا 6 نسل در طول سال است که هم از برگ و هم از پوست درختان شمشاد تغذیه می‌کند.

چند نسلی شب‌پره‌ها تمامی راه‌ها را به بن بست منجر کرده است

این مسئول با بیان اینکه این آفت بسیار مقاوم و سرسخت است؛ گفت: متاسفانه تاکنون هیچ نوع کنترل طبیعی در جنگل‌های شمال کشور توسط حشرات روی این آفت، کارساز نبوده است و نتوانسته آن را کنترل کند.

وطن‌دوست ادامه داد: این آفت دو تا 4 نسل اولش در خردادماه با تخم‌ریزی بسیار زیاد، تکثیر می‌شود که با ولع تمام از درختان شمشاد تغدیه می‌کنند و موجب خشکیدگی این درختان می‌شوند.

وی عنوان کرد: از آنجا که وضعیت رویشگاه‌های شمشاد در استان به نحوی است که 70 تا 80 درصد آن‌ها، قابل دسترسی و انجام عملیات کنترلی نیست؛ لذا انجام عملیات محلول پاشی به سختی و با کُندی انجام می‌شود.

خشکیدگی 90 درصد از رویشگاه‌های شمشاد به دنبال فقدان اعتبارات و امکانات

گیاه پزشک اداره کل منابع طبیعی مازندران-ساری با بیان اینکه با توجه به چند نسل بودن این آفت، هزینه و اعتبار مالی فراوانی برای انجام عملیات‌ها نیاز است؛ تصریح کرد: متاسفانه به دلیل فقدان اعتبار و امکانات مورد نیاز موجب شده است تا این آفت، بیش از 90 درصد از رویشگاه‌های شمشاد مازندران را به شدت دچار خسارت کند و بسیاری از مناطق جنگل‌های هیرکانی استان را کاملا بخشکاند.

این کارشناس حوزه منابع طبیعی تاکید کرد: با توجه به گستردگی این آفت، ادارات کل شمال کشور با حداقل اعتبار تخصیصی و امکانات محدود موجود، توانسته‌اند در سطح محدود با استفاده از ترکیبات میکروبی و زیست محیطی و همچنین استفاده از تَله‌های فرمونی و نوری، به صورت لکه‌ای با این آفت مبارزه کنند که متاسفانه با توجه به سطح بسیار زیاد آلودگی رویشگاه‌های شمشاد، این اقدامات موثر و قابل توجه نبوده است.

در حال انجام عملیات برای حفظ یک ذخیره‌گاه برای تکثیر شمشادها هستیم

وطن‌دوست در ادامه سخنانش به یک اقدام عملیاتی برای حفظ و ترویج گونه‌های شمشاد در مازندران اشاره کرد و افزود: در راستای این اقدامات در منطقه ساری، یک لکه شمشاد با وسعت 30 تا 40 هکتار در منطقه سنگده ساری وجود داشت که با تخصیص اعتبار و انتخاب پیمانکار، محلول‌پاشی و آلودگی زدایی از آن طی چندین مرحله در دستور کار قرار گرفت تا به عنوان ذخیره‌گاه تولید بذر، نهال و قلم شمشاد برای تکثیر این گونه، حفظ بماند و اکنون در مرحله انجام این عملیات قرار داریم.

وی در خصوص راهکارهای مورد نیاز برای کنترل این آفت گفت: اولین راهکار با توجه به غیرقابل دسترس بودن وسعت فراوانی از جنگل‌های هیرکانی، در اختیار داشتن امکانات پهبادی، هلیکوپتر و اعتبارات مالی و همچنین برخورداری از ترکیبات زیست محیطی برای اجرای عملیات‌های کنترلی است.

مرگ تدریجی؛ هدیه اهمال مدیران به شمشادها!

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره کل منابع طبیعی مازندران-ساری اعلام کرد: اگر در همان ابتدا و بلافاصله پس از هجوم شب پره‌ها، محلول پاشی در مناطق آلوده انجام می‌گرفت، این آفت در همان نطفه، خفه می‌شد، اما متاسفانه این امر صورت نگرفت و اکنون، تمام رویشگاه‌های شمشاد به این آفت، آلوده شده است.

در کنترل آفت شب پره شمشاد موفق نبودیم

سیدمحسن موسوی تاکامی پیش از این در اسفندماه سال گذشته با اعلام اینکه 41 هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی شمال کشور دچار آفت شب پره شمشاد شده است؛ گفت: از این میان، 7 هزار و 500 هکتار از شمشادهای حوزه این اداره کل، آلوده به این آفتِ مقاوم شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - ساری در رابطه با موفقیت و عدم موفقیت مبارزه با آفت شمشاد با اشاره به اینکه این آفت در چند نسل تکثیر می‌شود و مبارزه کردن با آن سخت است، خاطرنشان کرد: متاسفانه در کنترل آفت شب پره شمشاد موفق نبودیم؛ اما دست روی دست نگذاشتیم و در حال مبارزه هستیم.

طبیعت را سیاه‌پوش شمشادها نکنیم!

گفتنی است وسعت جنگل‌های هیرکانی که قدیمی‌ترین جنگل‌های جهان محسوب و با نام موزه زنده دنیا نیز شناخته می‌شوند  در شمال کشور به 42 هزار هکتار می‌رسد که سهم مازندران از این ذخایر غنی گیاهی، 16 هزار هکتار است که بخش فراوانی از آن توسط عوامل طبیعی و انسانی یا تخریب شده است و یا در حال نابودی است.

جنگل‌های هیرکانی به عنوان دومین نامزد میراث طبیعی ثبت شده از سوی ایران در یونسکو پس از کویر لوت، اکنون نبض‌هایش به شماره افتاده است و اگر دست نجنبانیم دیری نمی‌پاید که طبیعت در عزای شمشادها، رخت مشکی به تن خواهد کرد.