خزرخبر: این روزها زمان برداشت برنج است و کشاورزان سخت در این زمینه مشغول کار هستند؛ اما موضوعی که همه ساله در این ایام شاهد آن هستیم آتش زدن کاه و کلش در مزارع است، با وجود اینکه مدت کمی نیست که شالیزارهای سبز به طلایی تبدیل شدند برخی کشاورزان بلافاصله بعد از برداشت اثری از شالیزارهای طلایی رنگ برجای نمی‌گذارند.

این روزها به جای اینکه بوی خوش شالی از مزارع احساس شود شاهد آلودگی حاصل از سوزاندن کاه و کلش در مزارع هستیم که دود حاصل از آن علاوه بر ایجاد آلودگی بر عملکرد مزرعه نیز تأثیر می‌گذارد.

برخی از محورهای مازندران که مسیر اراضی کشاورزی است به‌ دلیل دود حاصل از سوزاندن کاه و کلش بی‌شباهت به دود کارخانه‌ است که دود حاصل از آن همه مکان‌ها را غبارآلود کرده گویی غباری خاکستری آسمان مازندران را فراگرفته است.

چه بسا آتش حاصل از کاه و کلش در مزارع به جان طلای سبز می‌افتد و از این موارد نیز بسیار گزارش شد و به جای اینکه سبزی جنگل را ببنیم و از این طبیعت لذت ببریم گردی خاکستری طبیعت را فرا می‌گیرد.

*سوزاندن بقایای گیاهی موجب از بین رفتن مواد آلی و معدنی خاک می‌شود

روابط عمومی جهاد کشاورزی مازندران نیز با توجه طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد؛ با توجه به اتمام برداشت محصولات زراعی از جمله گندم و جو و شروع برداشت شلتوک، به‌منظور حفظ و حراست از محیط‌زیست و نیز جلوگیری از هرگونه آلودگی هوا، کشاورزان به فواید موالی آلی خاک و مضرات آتش سوزی کاه و کلش توجه کنند.

کشاورزی پیگیری جدی در زمینه جلوگیری از آتش زدن کاه و کلش مزارع بعد از برداشت محصول کرده و گزارش فعالیت‌های انجام شده را فوری به سازمان جهاد کشاورزی مازندران اعلام کنند.

یکی از مشکلات عدیده و اصلی تولیدکنندگان محصولات کشاورزی، استفاده از منابع تجدید شونده زودتر از زمان لازم برای بازسازی آنها است که خاک یکی از منابع طبیعی تجدیدشونده بسیار مهم و اساسی برای زندگی جانوران و تولید مواد غذایی در اکوسیستم‌های کشاورزی است.

باید به این مهم توجه شود که مواد آلی خاک یکی از مهم‌ترین موادی است که موجب پایداری و حاصل‌خیزی خاک می‌شود که متأسفانه هرساله این اصل مهم کاهش چشم‌گیری داشته استکه باید ابتکار و خلاقیت را در کشاورزان بارور کرده و با کشت گیاهان خانواده بقولات، افزایش مواد آلی خاک را مهیا کنند.

در ادامه این اطلاعیه آمده است؛ از آنجایی‌ که در سیستم زراعی، مزرعه به‌عنوان یک اکوسیستم طبیعی در نظر گرفته می‌شود و تمام چرخه‌های طبیعی آن در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار دارند و در محیط خاک زمین‌های زراعی، موجودات ریز میکروسکوپی (قارچ‌ها، باکتری‌ها و ...) و نیز موجوداتی ازجمله کرم‌ها، کنه‌ها و حشرات مفید وجود دارند که در حاصل‌خیزی و تعاملات سودمند گیاهان با خاک نقش مؤثری را ایفا می‌کنند و همین موضوع باعث تعادل مواد غذایی خاک و افزایش روابط بیولوژیک مفید در خاک زراعی می‌شود.

لازم است در کلاس‌های آموزشی و ترویجی، کشاورزان را به این امر مهم آشنا کرده تا در حفظ و حراست از اکوسیستم طبیعی جدیت لازم را به کار گیرند.

با توجه به اینکه موجودات یاد شده در لایه‌های اولیه و سطحی خاک قرار دارند در اثر آتش‌سوزی کاه و کلش، ریزوسفری که محیط مناسب ریشه گیاه است در معرض نابودی کامل قرار گرفته و ارتباط ریشه و خاک را از بین می‌برد، همچنین با از بین رفتن موجودات، کاهش عملکرد محصول را به‌دلیل کاهش مواد آلی خاک را به دنبال خواهد داشت.

سوزاندن بقایای گیاهی موجب از بین رفتن مواد آلی و معدنی خاک در قشرهای سطحی آن می‌شود و در این صورت مواد آلی خاک تبدیل به خاکستر شده و در نهایت مواد غذایی چون K،Mg،Ca،P،N در خاک از بین می‌رود و به‌صورت قشر نازک خاکستر در سطح زمین تشکیل شده و این ماده نیز به‌راحتی در اثر باد و شستشوی آب، فرسایش و از دسترس گیاه خارج شده که در این زمینه تأکید ما این بوده کارشناسان مراکز دهستان نظارت کامل در امر برداشت و پس از برداشت محصول داشته و از هرگونه آتش سوزی کاه و کلش جلوگیری شود.

همچنین در ادامه این اطلاعیه آمده است، آتش‌سوزی کاه و کلش موجب افزایش PH خاک و با از بین رفتن مواد آلی و یا کاهش آن، کاهش تخلخل و فضاهای خالی خاک شده که در نتیجه دانه‌بندی مطلوب خاک را از بین می‌برد که به‌مرور زمان در اثر تردد ماشین‌آلات، خاک فشرده و وزن مخصوص ظاهری خاک به‌دلیل کاهش شدید مواد آلی و تخلخل خاک، افزایش یافته و در این صورت اثرات سوء رشد گیاه و میکروارگانیسم‌های خاک می‌شود.

با کاهش مواد آلی خاک، چسبندگی میان ذرات خاک بیشتر و بیشتر شده که در هنگام شخم زدن کلوخه‌های بزرگی تشکیل که موجب افزایش هزینه خاک‌ورزی شده و هم فشردگی بیشتر از حد خاک باعث می‌شود تا نفوذپذیری مناسبی نداشته باشد و آب بارش باران به‌صورت روان‌آب جاری و خاک توان برای مهار انرژی حاصل از برخورد قطرات باران با سطح آن را نداشته و در نتیجه موجب شست‌وشو و فرسایش خاک می‌شود؛ توجیه این امر مهم به عهده اداره آموزش و ترویج آن شهرستان است و در کلاس‌های آموزشی به‌طور جدی موضوع مطرح  شود.

با نزدیکی اراضی به خانه‌های مسکونی در روستاها و احیاناً شهر، آلودگی هوا و استنشاق این گازها بر اثر آتش‌سوزی کاه و کلش، موجبات حساسیت‌های تنفسی افراد در منطقه می‌شود؛ از سوی دیگر مونواکسیدکربن، دی‌اکسیدکربن و اکسید نیتروژن و سایر گازهای تولید شده که از فرآیند آتش زدن مزارع موجود می‌آید، شامل گازهای گل‌خانه‌ای بوده و از عوامل اصلی آسیب رساندن به لایه ازن و تغییرات جوی نامطلوب می‌شود.

*تشکیل پرونده برای تمامی متخلفان

در پایان این اطلاعیه آمده است با توجه به مضرات سوزاندن بقایای گیاهی برای تمامی متخلفان که علاوه بر از بین بردن خاک که به‌عنوان سرمایه ملی تمام نسل‌ها تلقی شده و موجب تخریب اکوسیستم‌های همجوار، آلودگی هوا و تبدیل شدن ماده باارزش آلی بقایای گیاهی به گازهای مخرب محیط زیست می‌شوند تشکیل پرونده داده و به اطلاع‌رسانی و ارتقای سطح دانش بهره‌برداران آنان را از این کار غیرعلمی و ناپسند منع کند.

*بحث آتش زدن کاه و کلش در مزارع باید متوقف شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران ، اظهار کرد: براساس قانون مدیریت پسماند، مدیریت پسماندهای کشاورزی با تولیدکننده بوده و پیگیری، نظارت و بررسی و ارائه گزارش برعهده سازمان جهاد کشاورزی است.

حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی بیان کرد: آتش زدن علاوه بر مخاطرات و آلودگی موجب از بین میکروارگانیسم‌ها و کیفیت خاک شده و از لحاظ قانونی نیز جرم محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: بحث آتش زدن کاه و کلش در مزارع به‌دلیل ایجاد آلودگی جرم محسوب شده به‌ویژه فصل گرم سال را سپری می‌کنیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه در برخی از مناطق مسکونی شاهد آلودگی حاصل از آتش زدن کاه و کلش هستیم، اضافه کرد: این موضوع موجب تشدید گازهای گل‌خانه‌ای، مشکلات بهداشتی برای مردم، آلودگی خاک، هوا و مشکلات بهداشتی برای مردم می‌شود که برای برخی از افراد مخاطره‌آفرین است.

ابراهیمی‌کارنامی یادآور شد: به ادارات حفاظت محیط زیست در سطح شهرستان‌های مازندران اعلام شده با همکاری فرمانداری‌، ادارات جهاد کشاورزی و مراکز بهداشت بحث آموزش، ترویج و آگاه‌سازی کشاورزان نسبت به عواقب و همچنین تشکیل پرونده و معرفی افرادی که تمکین نمی‌کنند را در دستور کار قرار دهند.

وی با بیان اینکه بحث آتش زدن کاه و کلش در مزارع باید متوقف شود، تصریح کرد: در این زمینه به‌صورت جدی ورود پیدا کردیم و مصمم هستیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در پایان گفت: در برخی موارد دود حاصله از آتش زدن کاه و کلش در سطح جاده‌های ارتباطی موجب کاهش دید رانندگان و تصادف نیز می‌شود.

مسئولان امر در این زمینه اعلام می‌کنند که بارها در این زمینه هشدار و تذکرهای لازم ارائه شده اما کشاورزان به این مهم توجه نمی‌کند؛ اما سؤوال ما این است آیا برخورد پیشگیرانه نیز در این زمینه در دستور کار قرار گرفته است تا شاهد تکرار این پدیده نباشیم؟